Κυκλοφορεί σε δύο εκδόσεις:
- Ουώλντεν, Henry David Thoreau, εκδ. Διεθνής Βιβλιοθήκη, 1999
- Walden ή Η ζωή στο δάσος, Henry D. Thoreau, εκδ. Κέδρος, 2007
Μασαχουσετη, 1845. Εν μέσω Βιομηχανικής Επανάστασης ο Θορώ, 27 χρονών εγκαταλείπει την πόλη του και εγκαθίσταται στο δάσος κοντα στην λίμνη Walden. Τι ζητάει με αυτήν του την κίνηση; Ισως, όπως λέει και ο ίδιος προς το τέλος του βιβλίου, να ανακαλύψει τον εαυτό του μέσα από την συναναστροφή με την φύση. Οι συμπολίτες του τον αντιμετωπίζουν με δυσπιστία. Θεωρούν οτι στερείται πολλά: ανέσεις, συντροφιά, κοινωνική δράση. Ποια είναι η απάντησή του σε αυτό;
Κατά τον Θορώ οι ανθρωποι μοχθούν παρασυρμένοι από μια πλάνη, εγκλωβισμένοι στην εικόνα που οι ίδιοι έχουν φτιάξει για τον εαυτό τους και και για το τι πρέπει να κάνουν στην ζωή τους, ζώντας έτσι σε μια σιωπηλή απόγνωση. Ποιές όμως είναι οι βασικές ανθρώπινες ανάγκες; Ειναι αυτές που θέλει να επιβάλλει η νέα κοινωνία της βιομηχανικής εποχής όπου όλοι θα δουλεύουν περισσότερο, κατά έναν όλο και πιο ομοιόμορφο τρόπο ώστε να καταναλώνουν όλο και περισσότερα; O Θορώ αντιδρά σε αυτό. Αποδέχεται μόνο την πρωταρχική ανάγκη της διατήρησης της Ζωικής Θερμότητας στο ανθρώπινο σώμα. Αυτό επιτυγχάνεται με την Τροφή, το Καταφύγιο (αυτά είναι κοινά και στα υπόλοιπα ζώα), τον Ρουχισμό και τα Καυσιμα. Οταν αποκτήσει αυτά τα βασικά μπορεί ο άνθρωπος να επιζητήσει την πνευματική του εξύψωση.
Μεσα από την περιγραφή της εγκατάστασής του στο δάσος, ο Θορώ αναπτύσσει τις θέσεις του για τις παραπάνω ανάγκες:
ι) Ρουχισμός. Πρέπει να δινουμε βάρος στην λειτουργικότητά τους και όχι στην μόδα, δηλαδη στο πώς μας βλέπουν οι άλλοι με αυτά. Καινούρια ρούχα πρέπει να αποκτούμε μόνο όταν είμαστε ανανεωμένοι εσωτερικά.
ιι) Καταφύγιο. Ειναι μεν απαραίτητο αλλά δεν πρέπει να αποτελεί εμπόδιο στην σχέση ανθρώπου-φύσης. Καθένας καλό είναι να το χτίζει μόνος του – αμφισβητείται ο ρόλος του Αρχιτέκτονα- για να καλύπτει τις βασικές ανάγκες προφύλαξης του ίδιου και της σωρευμένης τροφής του – σαν προτυπο δίνεται το “ουίγκουάμ” των Ινδιάνων. Παρότι ο Θορώ πιστεύει πως ο καθένας πρέπει να είναι κύριος του καταλύματός του, είναι γενικά αντίθετος στην ιδιοκτησία γής την οποία θεωρεί βάρος που εξουσιάζει τον άνθρωπο. Και βέβαια και εδώ ισχύει ότι για να αποκτήσει κάποιος ένα καλύτερο σπίτι πρέπει να αισθάνεται καλύτερος ανθρωπος.
ιιι) Τροφή. Ενα λιτό διαιτολόγιο αποκτάται με ελάχιστο κόπο. Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στην παρασκευή ψωμιού με όσο το δυνατον πιο φυσικό τρόπο καθώς και κάποιων ακόμη βασικών τροφών ωστε υπάρχει απόλυτη αυτάρκεια και να μην γίνεται καμια εμπορική συναλλαγή για αυτά.
ιυ) Επιπλα-Οικοσκευή. Τα βασικά μπορούμε να τα κατασκευάσουμε μόνοι μας ενώ ο,τι επιπλέον δεν είναι παρά ένα περιττο βάρος.
Ενα σημείο που στέκεται αρκετά ο Θορώ είναι η φιλανθρωπία. Δεν την απορρίπτει, την θεωρεί όμως υπερεκτιμημένη και πολλές φορές απλά έκφραση του εγωισμού μας. Θεωρεί οτι πραγματικά αξιέπαινος είναι αυτός που δεν δίνει απλώς χρήματα αλλα ένα κομμάτι του εαυτού του, της εργασίας του , του χρόνου του, της φροντίδας του.
Στο δάσος δίπλα στην λίμνη ο Θορώ έζησε δύο χρόνια. Στο βιβλίο περιγράφει την διαμονή του την πρώτη χρονιά και κλείνει την περιγραφή με την φράση "Ετσι λοιπόν ολοκληρώθηκε ο πρώτος μου χρόνος στο δάσος και ο δεύτερος κύλησε με παρόμοιο τρόπο." Αλλωστε κυρίαρχο στοιχείο στην αφήγηση είναι η εναλλαγή των εποχών: κυρίως η έλευση του χειμώνα και στη συνεχεια της άνοιξης. Μεσα από την αφήγηση πάντως που χωρίζεται σε μικρά κεφάλαια αναφέρονται ή και αναπτύσσονται στοιχεία της κοσμοθεωρίας του. Ας τα παρακολουθήσουμε επιγραμματικά:
- η επιλογή της θέσης της κατοικίας έγινε χάριν της θέας στην λίμνη. Η θέα ενός μακρινού ορίζοντα δίνει ευτυχία. Η υψηλότερη μορφή τέχνης είναι να μπορεί να επηρεάζει κανείς την ποιότητα της ημέρας.- Διάβασμα. Αποτελεί την πιο ευγενή άσκηση αφού ο γραπτός λόγος είναι το πιο προσωπικό και ταυτόχρονα παγκόσμιο έργο τέχνης, αυτό που βρίσκεται πιο κοντά στην ζωή. Τα βιβλία πρέπει να διαβάζονται με την ίδια περίσκεψη και αυτοσυγκράτηση με την οποία γράφτηκαν. Ιδιαίτερα τα έργα των αρχαίων κλασσικών αποτελούν τις πιο ευγενείς σκέψεις του ανθρώπου.
- Φωνές. Οι ήχοι των πουλιών, των δέντρων, του ανέμου είναι η γλώσσα της φύσης. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στον σιδηρόδρομο που συνδέεται και με την ανάπτυξη του εμπορίου
- Μοναξιά. Η γλυκειά και ευεργετική παρέα της φύσης μπορεί να γεμίσει τον ανθρωπο. Ο Θορώ βρίσκει υγιές να μένει μόνος τον περισσότερο καιρό. Ακόμα και η καλύτερη παρέα τον κουράζει και αποδυναμώνει αφου κατά την γνώμη του οι συναντήσεις των ανθρώπων πρέπει να γίνονται τόσο αραιά ώστε στο μεταξύ να αποκτά ο καθένας κάποια καινούρια αξία για τον άλλον.
- Επισκέψεις. Στο σπίτι του είχε τρείς καρέκλες. Μια για την μοναξιά, δυο για την φιλία, τρείς για την συντροφιά. Ο οικοδεσπότης με τον επισκέπτη πρέπει να έχουν μια απόσταση για να έχουν χώρο για να σηκώσουν πανιά οι σκέψεις.
- Καλλιέργεια - Γεωργία. Δημιουργεί δεσμό ανάμεσα στον άνθρωπο και τη γη και μεγαλώνει έτσι την δύναμή του (παραβολή Ανταίου). Η προσωπική δουλειά είναι αποτελεσματικότερη από το καλύτερο λίπασμα. Ενώ στην αρχαιότητα αποτελούσε ιερή τέχνη, ο σύγχρονος άνθρωπος την εξασκεί με ασέβεια με στόχο μόνο τις μεγάλες σοδειές και τα μεγάλα κέρδη. Ετσι φέρεται στην Γη ως ληστής. Τα φυτά έχουν κι άλλες προτεραιότητες και χρησιμότητες και όχι μόνο να εξυπηρετουν τους ανθρώπους.
- Το χωριό των ανθρώπων φαίνεται στον Θορώ σαν μια καλά σχεδιασμένη παγίδα για τον επισκέπτη. Κατι που αποδεικνύεται και απο την δική του σύλληψη.
- Η Λίμνη είναι το μάτι της φύσης μέσα στο οποίο κοιτάζει ο άνθρωπος για να μετρήσει το βάθος της ίδιας του της φύσης., ο ενδιάμεσος κρίκος μεταξύ ουρανού και γής. Τα πουλιά που την κατοικούν εκτιμούν την Φύση πολύ περισσότερο απο τον άνθρωπο.
- Ο ανθρωπος πρέπει να απολαμβάνει την γή χωρις να την κατέχει γιατι αλλιώς θα ζει σαν είλωτας.
- Το ψάρεμα και το κυνήγι μπορούν να χρησιμεύσουν στην εκπαίδευση του νέου ανθρώπου, σαν ενα είδους εμβρυακό στάδιο ώστε να τα παρατήσει όταν μεγαλώσει και συνειδητοποιήσει πως δεν δολοφονούμε πλάσματα που έχουν το ίδιο με εμάς δικαίωμα στην ζωή. Το πεπρωμένο της ανθρώπινης φυλής είναι να σταματήσει να τρέφεται με ζώα, όπως κατήργησε παλαιότερα την ανθρωποφαγία, και να φτάσει στην αγνότητα.
- Παράλληλα με την ανθρώπινη ζωή, στον ίδιο χώρο εκτυλίσσονται εκατομμύρια ακόμη ζωές άλλων εμβίων όντων που πολλές από αυτές περιλαμβάνουν επικές μάχες, δραματικές ιστορίες κλπ. Αξίζει να σκύψουμε κατά καιρούς και να τις αφουγκραστούμε.
- Οσο πλησιάζει ο χειμώνας, το σπίτι του ανθρώπου γίνεται καταφύγιο και για άλλα ζώα. Αλλωστε ακόμα και τα πιο άγρια ζώα αγαπούν την άνεση και την ζεστασιά εξίσου με τον άνθρωπο και επιβιώνουν τον χειμώνα χάρη στην προνοητικότητά τους και την φροντίδα τους να τις εξασφαλίσουν.
- Τα πέπλα που ρίχνει ο Χειμώνας στην φύση (χιόνι, πάγος, σιωπή) δίνουν μεγαλύτερη ένταση στην επαφή τόσο με τους ανθρώπους (επισκέπτες και περαστικούς) , όσο και με τα ζώα του δάσους και τα ψάρια της λίμνης. Ο γαλάζιος πάγος της λίμνης είναι πάντα φρέσκος, καθαρός και αγνός.
- Το λιώσιμο των πάγων και η αναγέννηση της φύσης την Ανοιξη μοιάζει με την Δημιουργία του Σύμπαντος από το χάος, με την πραγμάτωση του Χρυσού Αιώνα. Ειναι τότε που αντιλαμβανόμαστε πόσο πλούσια και τονωτική είνα η φύση, τόσο που από την μια λαχταρούμε να την εξερευνήσουμε και από την άλλη απαιτούμε να μείνει για πάντα μυστηριώδης και ανεξερεύνητη.
Σαν κατακλείδα του δικού του ταξιδιού, ο Θορώ μας παρακινεί να γίνουμε κι εμείς ανήσυχοι ταξιδιώτες, να ανακαλύψουμε καινούριους κόσμους μέσα μας, να ανοίξουμε νέους δρόμους σκέψης. Ο ίδιος εγκατέλειψε το δάσος μετά από δυο χρόνια γιατι ένοιωθε ότι είχε και άλλα πράγματα να ζήσει. Το ταξίδι όμως τον έμαθε ότι αν προχωράς προς την κατεύθυνση των ονείρων σου, τοτε θα συναντήσεις, έστω απρόσμενα, την επιτυχία. Γι αυτό δεν πρέπει να την αναζητούμε με απόγνωση. Πρέπει να αγαπάμε την ζωή μας – όσο απλή και φτωχική είναι- και να αγαπάμε την αλήθεια.
Δεν είναι αισιόδοξος ο Θορώ. Βλέπει τους ανθρώπους, τις κυβερνήσεις, τις κοινωνίες να πορεύονται μέσα στην άγνοια, την επιφάνεια, την αδιαφορία. Το σύνθημά του όμως το δίνει. Και γίνεται κατανοητό ακόμα και μετά 150 χρόνια.
| < Προηγούμενο | Επόμενο > |
|---|
