Οικολογική Επιθεώρηση

Παρουσιάζουμε την εισήγηση του Γιάννη Τόλιου, οικονομολόγου-ερευνητή (Ph.D), μέλους της Συντονιστικής Επιτροπής του Πανελλαδικού Δικτύου κατά των Μεταλλαγμένων, στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ του Λονδίνου, 14-17 Οκτώβρη 2004

1. Εισαγωγή

Η απόφαση της ΕΕ να καταργήσει το moratorium και να ανοίξει την πόρτα στα μεταλλαγμένα, δημιούργησε νέα δεδομένα στους ευρωπαίους παραγωγούς και καταναλωτές. Η συγκεκριμένη επιλογή αντανακλά τον μονιμότερο προσανατολισμό των ισχυρών κύκλων της ΕΕ στις επιλογές του νεοφιλελευθερισμού, του ατλαντισμού και της εξυπηρέτησης των συμφερόντων του καρτέλ της βιοτεχνολογίας και του αγροτο-διατροφικού συμπλέγματος. Οι ανησυχίες και τα ερωτηματικά των εκατομμυρίων πολιτών στις χώρες της Ευρώπης και στην Ελλάδα, εντείνονται, για τις συνέπειες που θα έχουν οι πιο πάνω επιλογές στην ανθρώπινη υγεία, την αγροτική παραγωγή, το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα. Μήνυμα ελπίδας το αυξανόμενο κίνημα αντίστασης, κατά των ΓΤΟ και κατά των δυνάμεων που τους προωθούν σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.

2. Τι είναι τα μεταλλαγμένα, ποιοι τα προωθούν, πως τα δικαιολογούν;

Οι «γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί» (ΓΤΟ), είναι προϊόντα της βιοτεχνολογίας και της γενετικής μηχανικής. Σύμφωνα με τον καθηγητή Φυσιολογίας Ζωϊκών Οργανισμών κ.Δ.Κουρέτα (Παν/μιο Θεσσαλίας), οι επιστήμονες της γενετικής μηχανικής, χρησιμοποιώντας σειρά μοριακών τεχνικών, απομονώνουν, αποκόπτουν, ενώνουν και μεταφέρουν μονάδες γενετικού υλικού (γονίδια), από τα κύτταρα ενός οργανισμού στα κύτταρα ενός άλλου, ακόμα και εντελώς διαφορετικού είδους (πχ. γονίδιο ψαριού σε φράουλα), σπάζοντας τα φράγματα που βάζει η φύση. Το ξένο γενετικό υλικό μόλις εμφυτευτεί στα κύτταρα ενός οργανισμού (φυτού ή ζώου), ενσωματώνεται τυχαία σε κάποιο σημείο, διακόπτοντας τη φυσική γενετική αρχιτεκτονική και διαταράσσοντας τη φυσική εξελικτική του πορεία. Σε διάκριση με την παραδοσιακή επιλογή και την υβριδιοποίηση, η γενετική τροποποίηση παράγει νέες μορφές ζωής που δεν θα εμφανίζονταν ποτέ στη φύση, γεννώντας μεγάλους και απρόβλεπτους κινδύνους, στον άνθρωπο, στη βιοποικιλότητα και στο περιβάλλον.

Οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί και τα αντίστοιχα προϊόντα, προωθούνται από μια μικρή ομάδα πολυεθνικών, κυρίως αμερικανικών (Mosando, Dupont, Dow, Seminis, κά) και ευρωπαϊκών (Sygenta, Bayer-Aventis, κά), καθώς και άλλων χωρών (Sakata, Sumitomo Chemical, Ιαπωνίας, κλπ), οι οποίες έχουν συγκροτήσει ένα «διεθνές καρτέλ» στην παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού και ιδιαίτερα «γενετικά τροποποιημένων οργανισμών», τους οποίους κατοχυρώνουν με «πατέντες», κλέβοντας πολλές φορές τη φύση (βιοπειρατεία) και διαθέτοντας με συμβόλαια σε παραγωγούς επιδιώκοντας το μέγιστο κέρδος. Οι έξι μεγαλύτερες εταιρίες είχαν το 2001 στον έλεγχό τους, το 98% της αγοράς γενετικά τροποποιημένων ή διαγονιδιακών σπόρων και 70% των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, ενώ οι δέκα μεγαλύτερες, είχαν το 33% της παγκόσμια αγοράς όλων των σπόρων. Ο απόλυτος έλεγχος της παγκόσμιας αγοράς γενετικού υλικού και τροφίμων αποτελεί βασικό στόχο του καρτέλ και εκδήλωση του «διατροφικού ιμπεριαλισμού». Το συγκεκριμένο καρτέλ, έχοντας τη στήριξη του ΠΟΕ και ορισμένων κυβερνήσεων, πρώτα απ' όλα των ΗΠΑ, πιέζουν για πλήρη άρση των εμποδίων στην παραγωγή και εμπορία ΓΤΟ. Με τον έλεγχο του «γενετικού υλικού» και του βασικού όγκου παραγωγής και εμπορίας ειδών διατροφής, αποκτούν «στρατηγικό πλεονέκτημα», θέτοντας υπό ιδιόμορφη ομηρία, χώρες, λαούς, παραγωγούς και καταναλωτές. Γι' αυτό και τα μεταλλαγμένα είναι άκρως κοινωνικό-πολιτικό ζήτημα!

Η προώθηση των μεταλλαγμένων από τις πολυεθνικές, συνοδεύεται από την καλλιέργεια ορισμένων μύθων, περί «αντιμετώπισης της πείνας στον τρίτο κόσμο», την «αύξηση των αποδόσεων και της ανταγωνιστικότητας», τη «μείωση της περιβαλλοντικής ρύπανσης από ζιζανιοκτόνα, εντομοκτόνα», κά. Ωστόσο στην πράξη τίποτα απ' αυτά δεν ισχύει. Εκτεταμένες έρευνες σε διάφορες χώρες και κυρίως στις ΗΠΑ έχουν δείξει, ότι οι προσδοκίες για υψηλότερες αποδόσεις δεν επαληθεύθηκαν, η ρύπανση δεν περιορίστηκε (η εμφάνιση ανθεκτικότερων ζιζανίων οδήγησε στη χρήση πιο τοξικών ζιζανιοκτόνων), ενώ το πρόβλημα της πείνας αποκτά νέες διαστάσεις με τον έλεγχο του γενετικού υλικού και την καταστροφή χιλιάδων μικρομεσαίων αγροτών. Βασική αιτία της πείνας, παραμένει όπως έδειξε η εμπειρία της λεγόμενης «πράσινης επανάστασης», ο άνισος τρόπος κατανομής των τροφίμων στον πλανήτη. Όσον αφορά την ενίσχυση της «ανταγωνιστικότητας», η απολυτοποίηση της μείωσης του κόστους και η μεγιστοποίηση του κέρδους, οδήγησε στα φαινόμενα των «τρελών αγελάδων» και των πουλερικών με «διοξίνες», καθώς και στη μόλυνση του περιβάλλοντος. Κατά συνέπεια αυτό που προέχει δεν είναι η «οικονομική» αλλά η «κοινωνική» ανταγωνιστικότητα με κέντρο την ανθρώπινη υγεία και η φροντίδα στο περιβάλλον.

Το κυριότερο πρόβλημα που συνδέεται με τα μεταλλαγμένα, είναι οι αρνητικές και σε μεγάλο βαθμό απροσδιόριστες συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία, στην αγροτική παραγωγή και στη βιοποικιλότητα του πλανήτη. Σύμφωνα με τον κ.Κουρέτα, η τυχαία θέση που καταλαμβάνει η εμφύτευση ενός ξένου γονιδίου στο DNA ενός άλλου οργανισμού, οδηγεί στο λεγόμενο «αποτέλεσμα θέσης» (position effect). Δηλαδή στην εμφάνιση σοβαρών παρενεργειών, οι οποίες δεν έχουν καμιά σχέση με τον επιδιωκόμενο σκοπό. Ειδικότερα έχει παρατηρηθεί, μειωμένη ανθεκτικότητα καλλιεργειών βαμβακιού, εμφάνιση υπερζιζανίων (superweeds) σε καλλιέργειες ελαιοκράμβης, εμφάνιση τοξινών σε καλλιέργειες καπνού, αλλεργιογόνες δράσεις στον άνθρωπο, κά.

Ειδικότερα, το ζιζανιοκτόνο glyphosate-Roundap σε καλλιέργειες μεταλλαγμένης σόγιας, ασκεί έντονες τοξικές δράσεις με σοβαρές συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία (αλλοιώσεις σιελογόνων αδένων, μείωση παραγωγής σπερματοζωαρίων, ακανόνιστος οιστρικός κύκλος, κά), όπως επίσης στη βιοποικιλότητα (σκοτώνει ωφέλημα έντονα, βλάπτει πληθυσμούς γαιοσκωλήκων, αναστέλλει την ανάπτυξη μυκορριζών, μειώνει την αζωτοδέσμευση, οδηγεί στην εμφάνιση φυταθενειών, ακόμα και τερατογεννήσεων κά).

Το σημαντικότερο ωστόσο είναι ότι η απελευθέρωση των Γ.Τ.Ο. στο περιβάλλον, οδηγεί στην «επιμόλυνση» άλλων φυτών και ζώων, με απροσδιόριστες συνέπειες στη βιοποικιλότητα. Η συγκεκριμένη διαδικασία «άπαξ και τεθεί σε κίνηση» δεν είναι αντιστρέψιμη. Γι'αυτό οι Γ.Τ.Ο. αποτελούν μια πρόκληση στη φύση. Στην αγροτική παραγωγή παίζουν ρόλο «βραδυφλεγούς βόμβας» στα θεμέλια της «συμβατικής» και της «βιολογικής» γεωργίας, μετατρέποντας τους αγρότες-παραγωγούς σε ομήρους των πολυεθνικών παραγωγής γενετικού υλικού.

Η συντριπτική πλειοψηφία των αγροτών, όπως και η μεγάλη πλειοψηφία των καταναλωτών, δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα από τις διαγονιακές καλλιέργειες. Επίσης δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα χώρες, λαοί και περιοχές. Γι' αυτό και είναι αντίθετοι όλοι σχεδόν οι επιστημονικοί, περιβαλλοντικοί, συνδικαλιστικοί, αγροτικοί κλπ, κοινωνικές οργανώσεις. Η βαθύτερη αντίθεσή τους εκφράζει τη μεγάλη τους ανησυχία για το ανοιχτό «πείραμα» στη φύση και τις απροσδιόριστες αλλά αρνητικές συνέπειες που θα έχουν στον άνθρωπο και στη βιοποικιλότητα. Τέλος προκύπτει τεράστιο θέμα «βιοηθικής» από τη στιγμή που «κάποιοι ολίγοι» με μέθοδες «πατεντοποίησης» της ζωής και «βιοπειρατείας», επιχειρούν να ιδιοποιηθούν τον πλούτο της βιοποικιλότητας του πλανήτη, θέτοντας σε κίνδυνο τη «ζωή των πολλών» και συνολικά την ύπαρξη της ζωής στη γη.

4. Κριτική αξιολόγηση της πολιτικής της ΕΕ στο θέμα των Γ.Τ.Ο.

Η πολιτική της ΕΕ στο θέμα των μεταλλαγμένων, είναι βήματα προς αρνητική κατεύθυνση. Κάτω από τις πιέσεις των πολυεθνικών της βιοτεχνολογίας και της κυβέρνησης των ΗΠΑ, η ΕΕ προχώρησε το 2003 στην άρση της συμφωνίας (moratorium) που προέβλεπε την αναστολή των διαδικασιών έγκρισης και κυκλοφορίας ΓΤΟ στον ευρωπαϊκό χώρο. Παράλληλα καθιέρωσε την «ιχνηλασιμότητα» και «σήμανση» (κανονισμοί 1829/03, 1830/03, 1831/03), με την οποία ανοίγει την πόρτα στα «μεταλλαγμένα», χωρίς να αποτρέπει τους κινδύνους που συνεπάγεται η κυκλοφορία τους. Παρ' ότι το νέο θεσμικό πλαίσιο εμπεριέχει και κάποια θετικά στοιχεία, σε σχέση με την απαίτηση των πολυεθνικών να μην υπάρχει κανένας έλεγχος, ωστόσο παρουσιάζει τέτοια ελλείμματα και κενά που, τελικά δημιουργεί συγχύσεις στο κίνημα που είναι ενάντια τους, ενώ λειτουργεί ως «φύλο συκής» στην πολιτική της ΕΕ να δικαιολογήσει τις επιλογές της.

Ειδικότερα η καθιέρωση ενός «ορίου ανοχής» Γ.Τ.Ο. (0,9%) σε τρόφιμα και ζωοτροφές, ανοίγει το δρόμο της βαθμιαίας αύξησης της επιμόλυνσης σε βάθος χρόνου και σε περιορισμό αντίστοιχα των «καθαρών» προϊόντων. Η διαδικασία θα επιταχυνθεί με την ενδεχόμενη υιοθέτηση της νέας οδηγίας της Commission, για αύξηση του ορίου επιμόλυνσης των σπόρων με ΓΤΟ (από 0,1% σε 0,3-0,5%). Πρόκειται για καθαρή προσπάθεια δημιουργίας τετελεσμένων από την «πίσω πόρτα», αφού ότι η επιτάχυνση των ρυθμών επιμόλυνσης, από σοδειά σε σοδειά, θα κάνει στην πράξη περιττή την «ιχνηλασιμότητα» και σήμανση (αφού λίγο-πολύ όλα θα είναι μολυσμένα), ενώ θα καταργήσει de facto τις περιοχές που ήδη έχουν ανακηρυχθεί «ζώνες ελεύθερες από μεταλλαγμένα»!

Tο νέο θεσμικό πλαίσιο, εξαιρεί επίσης από τη «σήμανση», προϊόντα ζωικής προέλευσης (κρέας, αυγά, γαλακτοκομικά, κά) από ζώα που έχουν τραφεί με ΓΤΟ, με αποτέλεσμα ο καταναλωτής να μην γνωρίζει τελικά αν σημαντικά είδη διατροφής είναι μεταλλαγμένα ή όχι. Επίσης στο νέο θεσμικό πλαίσιο δεν καθιερώνεται η αρχή της «αντικειμενικής ευθύνης» (ανάληψη οικονομικού κόστους από τον παραγωγό μεταλλαγμένων), για οποιαδήποτε βλάβη επέλθει σε καλλιεργητές μη μεταλλαγμένων, όπως επίσης στη δημόσια υγεία και στο περιβάλλον. Αφήνει ακόμα στη διακριτική ευχέρεια των κρατών-μελών, τη δημιουργία αποτελεσματικών μηχανισμών «ιχνηλασιμότητας» και σήμανσης, ενώ δεν προβλέπεται η επιβολή ποινικών και διοικητικών κυρώσεων στους παραβάτες. Τέλος, ενώ γίνεται επίκληση του ίδιου δικαιώματος της « ελευθερίας επιλογής» για λογαριασμό των παραγωγών μεταλλαγμένων, το αγνοείται από την πλευρά των παραγωγών μη μεταλλαγμένων. Με λίγα λόγια το θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ λειτουργεί ως ιδιόμορφο «σουρωτήρι». Οι καταναλωτές στην καλύτερη περίπτωση προειδοποιούνται παρά προστατεύονται, ενώ οι παραγωγοί μη μεταλλαγμένων δεν διασφαλίζονται. Η απάντηση βέβαια δεν είναι η κατάργηση του θεσμικού πλαισίου αλλά η ριζική του αναμόρφωση.

Με στόχο να αμβλυνθούν οι αντιδράσεις των ευρωπαίων αγροτών, από την προώθηση των μεταλλαγμένων, από επίσημους εκπροσώπους της ΕΕ (πρώην Επίτροπος Γ.Φίσλερ) προβάλλεται η ιδέα της «συνύπαρξης» ή «συγκατοίκησης» των μεταλλαγμένων και μη μεταλλαγμένων καλλιεργειών. Ωστόσο η «συνύπαρξη» είναι στην πράξη αδύνατη, διότι σε ανοιχτούς αγρούς η επιμόλυνση με τη μεταφορά γύρης από τον αέρα, έντομα, πουλιά κλπ είναι αναπόφευκτη. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για χώρες σαν την Ελλάδα, με το μικρό κλήρο και το γεωγραφικό ανάγλυφο. Ας μην ξεχνάμε περιπτώσεις όπου η χρήση «μεταλλαγμένων» σπόρων σε πολλές χώρες και στην Ελλάδα, ήταν αποτέλεσμα επιμόλυνσης από Γ.Τ.Ο., λόγω γειτνίασης με μεταλλαγμένες καλλιέργειες.

Επιπλέον, όπως έδειξε η πείρα, η «συνύπαρξη» λειτουργεί παγιδευτικά για τους παραγωγούς των συμβατικών και βιολογικών καλλιεργειών, λόγω των απαράδεκτων απαιτήσεων των εταιριών παραγωγής ΓΤΟ, για αποζημιώσεις λόγω «παράνομης» καλλιέργειας μεταλλαγμένων χωρίς την άδεια των εταιρειών. Τέλος, ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι δημιουργούνται «φράγματα γύρης» και «ζώνες προφύλαξης» μεταξύ των αγροκτημάτων, το θέμα του κόστους προφύλαξης, καλούνται να πληρώσουν όσοι δεν καλλιεργούν γενετικά τροποποιημένα, με αποτέλεσμα να πληρώνει όχι ο ρυπαίνων αλλά ο ρυπαινόμενος!!

5. Το διεθνές πρωτόκολλο της Καρθαγένης για τη Βιοασφάλεια

Το Πρωτόκολλο της Καρθαγένης για τη Βιοασφάλεια, υιοθετήθηκε κατ' αρχήν ως συμπληρωματική συμφωνία στη Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα, η οποία υπογράφηκε στην Παγκόσμια Διάσκεψη του Ρίο Ντε Ζανέϊρο το 1992. Μετά την οριστικοποίηση του κειμένου και υπογραφή του στο Μόντρεαλ Καναδά το 2000, το πρωτόκολλο έχουν προσυπογράψει πάνω από 50 χώρες (η 50η υπέγραψε τον Ιούνιο 2003) και αποτελεί πλέον διεθνή συμφωνία, από το Σεπτέμβρη 2003.

Η σημασία του Πρωτοκόλλου έγκειται στην αναγνώριση του κυρίαρχου δικαιώματος των χωρών που το έχουν υπογράψει να απορρίπτουν τους ΓΤΟ στη βάση της «αρχής της προφύλαξης». Η αναγνώριση ότι οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί αποτελούν μια εν δυνάμει απειλή για τη βιοποικιλότητα, το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία (οι μεταλλαγμένοι οργανισμοί είναι ζωντανοί, μπορούν να πολλαπλασιαστούν, να εξαπλωθούν και η απελευθέρωση τους στο περιβάλλον είναι διαδικασία μη ανατρέψιμη), δίνει το δικαίωμα στις χώρες να απαγορεύουν ή να περιορίζουν τη χρήση τους όταν υπάρχει επιστημονική αβεβαιότητα σχετικά με την ασφάλειά τους. Επίσης κατοχυρώνεται το δικαίωμα να αποτρέπουν εισαγωγές ΓΤΟ και να επιβάλλουν υψηλότερες προδιαγραφές ασφάλειας.

Το Πρωτόκολλο καθορίζει επίσης κανόνες για τον έλεγχο των διασυνοριακών μετακινήσεων, της διαχείρισης, χρήσης και εμπορίας ΓΤΟ. Οι εξαγωγές γίνονται μόνο με τη σύμφωνη γνώμη της χώρας προορισμού, η οποία πρέπει να έχει ενημερωθεί εκ των προτέρων. Τονίζεται επίσης η ανάγκη ιδιαίτερης προστασίας των κέντρων βιοποικιλότητας (περιοχών του πλανήτη με μεγάλη ποικιλία φυτικών ειδών που παίζουν ρόλο τράπεζας γενετικού υλικού), από τυχόν απελευθέρωση μεταλλαγμένων οργανισμών. Τέλος το Πρωτόκολλο βάζει φρένο στις προσπάθειες αμφισβητεί την παντοδυναμία του ΠΟΕ να έχει τον απόλυτο έλεγχο στις διασυνοριακές μετακινήσεις μεταλλαγμένων οργανισμών, κά.

Το Πρωτόκολλο Καρθαγένης, ως διεθνής συμφωνία, υπερέχει του εθνικού δικαίου, όπως και του υπερεθνικού δικαίου της ΕΕ. Κατά συνέπεια δεν υπάρχει νομικό κώλυμα στην άμεση εφαρμογή του από χώρες που το έχουν υπογράψει. Το Πρωτόκολλο, αποτελεί ισχυρό διεθνές νομικό εργαλείο, μια απόλυτη νομική «ασπίδα προστασίας» στα χέρια χωρών, λαών και περιοχών, που θέλουν να προστατευτούν από τη μάστιγα των μεταλλαγμένων, κηρύσσοντας το σύνολο της επικράτειας τους σε «ζώνη ελεύθερη από μεταλλαγμένα». Σε αυτό έγκειται και η ιδιαίτερα μεγάλη σημασία του!

6. Η δράση του Πανελλαδικού Δικτύου κατά των «μεταλλαγμένων»

Η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις των ευρωπαϊκών χωρών που απορρίπτουν τα μεταλλαγμένα (το ευρωβαρόμετρο καταγράφει ποσοστό αντίθεσης πάνω από 93%). Επίσης ήταν μία από τις επτά χώρες που ζήτησε την επιβολή του «moratorium» το 1998 και τάχτηκε κατά της άρσης του το 2003. Επίσης, στις αρχές του 2004 υπέγραψε και το Πρωτόκολλο της Καρθαγένης για τη Βιοασφάλεια. Τόσο η ελληνική κυβέρνηση, όσο και όλα τα κόμματα στην ελληνική Βουλή, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, η Τοπική και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, επιστημονικοί και κοινωνικοί φορείς, κλπ, έχουν ταχθεί κατά των μεταλλαγμένων. Είναι χαρακτηριστικό ότι όλες οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις (σύνολο 54), έχουν ήδη κηρύξει τις περιοχές τους «ελεύθερες ζώνες» από μεταλλαγμένα. Θεωρητικά αυτή τη στιγμή, ολόκληρη η χώρα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «ελεύθερη ζώνη» από ΓΤΟ. Ωστόσο, στην πράξη, τα πράγματα δεν είναι τόσο ιδανικά, όπως θα δούμε στη συνέχεια. Έκφραση αυτής της καθολικής αντίθεσης του ελληνικού λαού, είναι και η δημιουργία από τις αρχές 2004, του «Πανελλαδικού Δικτύου κατά των ΓΤΟ», στο οποίο συμμετέχουν ήδη πάνω από 200 κοινωνικές οργανώσεις ποικίλου φάσματος και δραστηριοτήτων (συνδικαλιστικών, επιστημονικών, οικολογικών, πολιτιστικών, κά).

Παρά την καθολική αντίθεση της ελληνικής κοινωνίας στους ΓΤΟ, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια αυξανόμενη διείσδυση προϊόντων με ΓΤΟ στην ελληνική αγορά, καθώς και απόπειρες ανάπτυξης διαγονιδιακών καλλιεργειών. Σε έρευνα του Εθνικού Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) το 2003, διαπιστώθηκε ότι το 10-12% των τροφίμων περιέχουν γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς, ενώ σε είδη διατροφής από καλαμπόκι και σόγια, το ποσοστό είναι μεγαλύτερο. Επίσης με την άρση του «moratorium, έχουν αυξηθεί τα φαινόμενα παράνομης διακίνησης προϊόντων με ΓΤΟ, καθώς και επιμολυσμένου γενετικού υλικού (σπορομερίδων). Ταυτόχρονα έχουν κατατεθεί αρκετές αιτήσεις πολυεθνικών για την απόκτηση άδειας καλλιέργειας μεταλλαγμένων φυτών, κυρίως καλαμποκιού, χωρίς ωστόσο να έχει δοθεί καμία μέχρι σήμερα.

Οι κυριότερες αιτίες της αυξανόμενης διείσδυσης ΓΤΟ, είναι η απουσία αποτελεσματικών μηχανισμών «ιχνηλασιμότητας» και σήμανσης, η μη έγκαιρη πληροφόρηση των αγροτών, ο δειγματοληπτικός και όχι ολοκληρωμένος έλεγχος του εισαγόμενου γενετικού υλικού και η διακίνηση του πριν βγουν τα αποτελέσματα των ελέγχων, η απουσία θεσμικού πλαισίου επιβολής κυρώσεων, κά. Τον τελευταίο χρόνο έχει πάρει σοβαρές διαστάσεις η λαθραία εισαγωγή και διακίνηση επιμολυσμένων σπόρων (393 σάκοι καλαμποκιού ποικιλίας Ribera), τους οποίους έχουν χρησιμοποιήσει εν αγνοία τους οι παραγωγοί σε διάφορες περιοχές της χώρας. Πρόκειται για ενέργειες «ψυχολογικού πολέμου» με στόχο να περάσουν την αντίληψη σε παραγωγούς και καταναλωτές, ότι όλα πλέον είναι μολυσμένα και ότι δεν έχει έννοια η αντίσταση, αφού τα μεταλλαγμένα βρίσκονται ήδη στο χωράφι, στο ράφι και στο πιάτο μας. Βεβαίως στις περιπτώσεις που διαπιστώθηκε η ύπαρξη διαγονιδιακών καλλιεργειών, διετάχθη η καταστροφή τους, χωρίς ωστόσο να δοθεί πλήρης αποζημίωση στους παραγωγούς και να καλυφθούν οι εισοδηματικές τους απώλειες.

Το «Πανελλαδικό Δίκτυο κατά των Μεταλλαγμένων» εξέφρασε από την αρχή την αντίθεσή του στα κρούσματα παράνομης διακίνησης επιμολυσμένων σπόρων, καθώς και στο γενικότερο άνοιγμα της αγοράς στα μεταλλαγμένα. Απαίτησε από την κυβέρνηση την άμεση καταστροφή των επιμολυσμένων καλλιεργειών, την πλήρη αποζημίωση των αγροτών και τη διαμόρφωση νομοθετικού πλαισίου που να προστατεύει την εγχώρια παραγωγή και την υγεία των καταναλωτών από τους ΓΤΟ.

Στη στρατηγική του «Δικτύου» περιλαμβάνονται τόσο οι «αμυντικές» όσο και οι «επιθετικές» προτάσεις, καθώς επίσης οι «απλές» και οι «σύνθετες» μορφές πάλης.

Στις «απλές» μορφές περιλαμβάνονται ενέργειες, όπως «μποϋκοτάζ» στην αγορά μεταλλαγμένων, διαμαρτυρίες έξω από βιομηχανίες και καταστήματα που τα προωθούν, κυκλοφορία καταλόγου «μεταλλαγμένων» για πληροφόρηση των καταναλωτών, προτίμηση ως βάση διατροφής παραδοσιακά και βιολογικά προϊόντα, αποφυγή προϊόντων από σόγια, καλαμπόκι και παράγωγά τους (σογιέλαιο, αραβοσιτέλαιο, λεκιθίνη), κά.

Όσον αφορά τις «σύνθετες», περιλαμβάνουν αγωνιστικές κινητοποιήσεις και διαμαρτυρίες, καταλήψεις κτηρίων, πλοίων, αποθηκών που διακινούν μεταλλαγμένο γενετικό υλικό, ξερίζωμα μεταλλαγμένων καλλιεργειών, κά, Σε επίπεδο προτάσεων, βασικός στόχος είναι η άσκηση πίεσης στην ελληνική κυβέρνηση να κηρύξει τη χώρα «ελεύθερη ζώνη» από μεταλλαγμένα, η ριζική αλλαγή της κοινοτικής νομοθεσίας και η καθιέρωση μηδενικού συντελεστή επιμόλυνσης από Γ.Τ.Ο., η δημιουργία αποτελεσματικών μηχανισμών ιχνηλασιμότητας και σήμανσης σε όλα τα τρόφιμα φυτικής και ζωικής προέλευσης, η εφαρμογή της «οικονομικής ευθύνης» για κάθε βλάβη στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον, η διασφάλιση του δικαιώματος των παραγωγών να έχουν το δικό τους καθαρό πολλαπλασιαστικό υλικό, ο έλεγχος στην παραγωγή και εμπορία γενετικού υλικού από τις πολυεθνικές, η προώθηση ενός εναλλακτικού μοντέλου γεωργίας που θα στηρίζει τους αγρότες, ιδιαίτερα τους μικρομεσαίους, στην παραγωγή υγιεινών προϊόντων (τοπικών-παραδοσιακών, βιολογικών, «ονομασίας προέλευσης» και κληρωμένης διαχείρισης»), κά.

Συγκεκριμένα, το άμεσο πρόγραμμα δράσης του «Δικτύου» περιλαμβάνει: