Οικολογική Επιθεώρηση

Έκτοτε, η αντιδικία γύρω από τη "Σιωπηλή Άνοιξη" θεωρείται πολλές φορές ως η αφετηρία του μαζικού περιβαλλοντικού κινήματος της δεκαετίας του '70.

Θα ήταν ίσως υπερβολή να την αποκαλέσουμε δημιουργό του σύγχρονου οικολογικού κινήματος. Θα ήταν πιο ακριβές αν λέγαμε ότι το βιβλίο βρισκόταν στο κέντρο του πρώιμου κινήματος και εξέφραζε τα ιδανικά του με φιλολογικά θελκτικό και επιστημονικά ακριβή τρόπο. Άλλωστε την ίδια εποχή κυκλοφορούσαν ήδη τα βιβλία του Murray Bookchin (π.χ. το 1962 δημοσίευσε το "Our Synthetic Environment") ενώ, ειδικά στις ΗΠΑ, το κίνημα για την προστασία της άγριας φύσης είχε μια μακρά παράδοση που ανάγεται τουλάχιστον στα 1892, όταν ιδρύθηκε το Sierra Club.

Σίγουρα όμως η Rachel Carson συνέβαλε στη μαζικοποίηση του κινήματος. Πολλοί έχουν παρομοιάσει την επίδραση του βιβλίου της με αυτήν της "Καλύβας του Μπάρμπα Θωμά". Χωρίς αμφιβολία, λένε, ένα περιβαλλοντικό κίνημα θα είχε προκύψει και χωρίς τη Σιωπηλή Άνοιξη, όπως και ο αμερικανικός εμφύλιος θα είχε συμβεί και χωρίς τη Καλύβα του Μπάρμπα Θωμά. Πάντως, και στις δύο περιπτώσεις, το βιβλίο άναψε το σπινθήρα για τη διαμάχη.

Η Carson υπήρξε πολύ σεβαστή ανάμεσα σε αυτούς που μοιράζονταν τις απόψεις της, αλλά δέχτηκε άγριες και συχνά ανήθικες επιθέσεις από άλλους, ειδικά από τη βιομηχανία αγροχημικών και την κυβέρνηση, που φοβήθηκαν ότι ο "συναισθηματισμός" της θα υπονομεύσει την "επιστημονική πρόοδο".

Η ζωή της

Γεννήθηκε στις 27 Μαΐου του 1907 στο Springdale της Pennsylvania. Πέθανε στις 14 Απριλίου 1964 στο Silver Spring του Maryland.

Συγγραφέας των βιβλίων "Σιωπηλή Άνοιξη" (1962), "Κάτω από το θαλασσινό αέρα" (1941), "Η θάλασσα γύρω μας" (1952), "Τα πέρατα της Θάλασσας" (1955).

Έγραφε μπεστσέλλερς εκλαϊκευμένης επιστήμης και δούλευε ως βιολόγος και συντάκτης για την αμερικανική Υπηρεσία Αλιευμάτων και Άγριας Ζωής.

Η Rachel Carson ήθελε πάντα να γίνει συγγραφέας. Άλλαξε όμως την κατεύθυνση των σπουδών της από τα Αγγλικά στη θαλάσσια Βιολογία, γοητευμένη από την επιστήμη, σε μια εποχή μάλιστα που οι γυναίκες δεν θεωρούντο διανοητικά ικανές να καταλαβαίνουν τις φυσικές επιστήμες ή να γίνονται επιστήμονες.

Σπούδασε συγγραφή και θαλάσσια βιολογία στο Κολέγιο της Pennsylvania για γυναίκες από όπου αποφοίτησε το 1929. Εργάστηκε στο Woods Hole Marine Biological Laboratory και συνέχισε την εκπαίδευσή της με μεταπτυχιακές σπουδές στη ζωολογία από το Johns Hopkins University το 1932.

Στη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, μη μπορώντας να συνεχίσει να σπουδάζει, άρχισε να γράφει άρθρα για τη φύση και την προστασία της, ενώ τελικά διορίστηκε στο αμερικανικό Γραφείο Αλιευμάτων το 1937. Σύντομα καθιερώθηκε ως συγγραφέας και είχε γίνει επικεφαλής συντάκτης της αμερικανικής Υπηρεσίας Αλιευμάτων και Άγριας Ζωής την εποχή που συνταξιοδοτήθηκε, το 1952. Δύο από τα βιβλία της, "Η θάλασσα γύρω μας" και "Τα πέρατα της θάλασσας" έγιναν διεθνή μπεστσέλλερ και κέρδισε διάφορα βραβεία.

Σιωπηλή Άνοιξη

Λίγο πριν τη Σιωπηλή Άνοιξη το αμερικανικό κοινό είχε μάθει για τις τρομερές συνέπειες του φαρμάκου θαλιδομίδη και τις γενετικές δυσπλασίες που προκαλούσε.

Την εποχή που εκδόθηκε η Σιωπηλή Άνοιξη, μια διαμάχη βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη σχετικά με τη χρήση χημικών παρασιτοκτόνων, την υπευθυνότητα της επιστήμης, και τα όρια της τεχνολογικής ανάπτυξης.

Την εποχή εκείνη διάφορα στοιχεία είχαν αρχίσει να γίνονται γνωστά ως παρενέργειες της ραγδαίας αύξησης της χρήσης χημικών φυτοφαρμάκων, όπως οι μαζικές δηλητηριάσεις ψαριών και ζώων, ρύπανση των υδάτων, μαλάκωμα των αυγών και άλλες ορμονικές και αναπαραγωγικές διαταραχές των πτηνών.

Η Carson άρχισε να μελετά τα στοιχεία αυτά και μετά από πέντε χρόνια μελέτης, ένοιωσε υποχρεωμένη να τα παρουσιάσει στο κοινό. Τους είπε μια τρομακτική ιστορία για τα αποτελέσματα των αγροχημικών και κατά συνέπεια αμφισβήτησε τη σοφία της κυβερνητικής πολιτικής η οποία επέτρεπε προϊόντα να κυκλοφορήσουν στην αγορά πριν γίνουν γνωστές οι μακροχρόνιες συνέπειές τους στον ζωντανό κόσμο.

Γινόταν φανερό ότι η αγροχημική βιομηχανία σε συμμαχία με την κυβέρνηση, έβαζε το κέρδος και τον έλεγχο των αγορών πάνω από τη δημόσια υγεία και το μέλλον του περιβάλλοντος. Η Carson επέμενε ότι τα ανθρώπινα όντα δεν ελέγχουν τη φύση, αλλά είναι μέρος της φύσης: η επιβίωση του καθενός εξαρτάται από την επιβίωση όλων.

Στη Σιωπηλή Άνοιξη ισχυρίστηκε ότι το ανθρώπινο γένος αναμιγνύεται ανεπιτυχώς και με θανατηφόρα αποτελέσματα στη φύση με την απρόσεκτη χρήση χημικών παρασιτοκτόνων, ιδιαίτερα το πανταχού παρόν νέο χημικό θαύμα με το όνομα DDT (δίχλωρο-διφένυλο-τρίχλωρο-αιθάνιο).

Γράφοντας σε μια γλώσσα που ο καθένας μπορούσε να καταλάβει και αξιοποιώντας την πρόσφατη εμπειρία του κοινού από τις αρνητικές παρενέργειες της ατομικής ενέργειας, περιέγραψε πώς οι χλωριωμένοι υδρογονάνθρακες και ο οργανικός φώσφορος των εντομοκτόνων σιωπηλά αλλάζουν τις κυτταρικές διεργασίες φυτών, ζώων και πιθανά, των ανθρώπων. Υποστήριξε ότι τα μακροχρόνια αποτελέσματα αυτών των χημικών είναι επιζήμια για τη συνέχιση της ζωής. Προειδοποίησε για μια εποχή που το τραγούδι των πουλιών θα μπορούσε να σωπάσει και η άνοιξη να μείνει στείρα εάν ένα από τα είδη, ο άνθρωπος, δεν αναθεωρήσει την αφρόντιστη χρήση τέτοιων χημικών.

Εξήγησε ότι τα χημικά παρέμεναν μόνιμα στο χώμα, το νερό και τους βιολογικούς ιστούς. Ότι τα παράσιτα σύντομα ανάπτυσσαν ανοσία και ότι συνεχώς νέα, όλο και πιο ισχυρά παρασιτοκτόνα απαιτούντο για το ίδιο αποτέλεσμα. Μαζί με τα επιβλαβή παράσιτα, καταστρέφονταν και τα ωφέλιμα, και η οικολογική ισορροπία της φύσης διαταρασσόταν με τεχνητό και συχνά αμετάκλητο τρόπο.