Οικολογική Επιθεώρηση

Όλοι εμείς που αυτοαποκαλούμαστε «οικολόγοι» περηφανευόμαστε ότι πορευόμαστε κατά πως θέλει η φύση και όχι κόντρα της.

Δεν μοιράζομαι περηφάνεια με άλλους οικολόγους, ούτε καν έχω καταλήξει στο ποιός είναι «οικολόγος».

Εμείς τι κάνουμε για τον ανθρώπινο υπερπληθυσμό; Προτείνουμε μέτρα για την μείωση των γεννήσεων;

Το πρόβλημα του υπερπληθυσμού είναι υπαρκτό, αλλά από όσο λίγο έχω ερευνήσει, δε θεωρείται τόσο άμεσο όσο το κλιματολογικό για παράδειγμα, ή τα μεταλλαγμένα. Υπάρχουν μάλιστα αναλύσεις επιστημόνων που λένε ότι αν μπορούσε να διατηρηθεί στο επίπεδο που είναι τώρα, και να περιοριστεί απλώς η κρεοφαγία, ίσως θα μπορούσε ο πληθυσμός να ισορροπήσει αειφορικά στον πλανήτη, ή όπως λένε, δε φαίνεται να έχουμε περάσει τη «φέρουσα ικανότητα» του πλανήτη ακόμη. Προφανώς αν υπήρχε ένα μαγικό ραβδί αυτό που θα κάναμε άμεσα θα ήταν να σβήσουμε τις ανισότητες και να κάνουμε κάποια πιο δίκαιη κατανομή των πόρων επιβίωσης. Αφού σε απασχολεί τόσο το θέμα, θα μπω λίγο βαθύτερα. Απ ότι φαίνεται, υπεργεννητικότητα υπάρχει τόσο μεγαλύτερη όσο μεγαλύτερη είναι η φτώχεια. Φαίνεται ότι η ίδια η Φύση που επικαλείσαι δίνει μια εντολή στο είδος να γεννάει όσο περισσότερο γίνεται για να έχουν περισσότεροι απόγονοι πιθανότητες επιβίωσης. Αυτό στο τέλος γίνεται μπούμερανγκ. Ενδεχομένως μέσα από εκπαίδευση των λαών για την αντιμετώπιση της φτώχειας (υπάρχουν πολλά παραδείγματα επιτυχίας, ΚΑΙ σε οικολογικές κοινότητες της Αφρικής) θα σταματούσαν να γεννάνε τόσο. Και αντίθετα στηρίζεται το επιχείρημα, αφού όσο μεγαλύτερη είναι η ευμάρεια τόσο λιγότερες οι γεννήσεις, σε βαθμό δημογραφικού προβλήματος.

Εάν εμείς διστάσουμε να πάρουμε μέτρα θα έρθει κάποια στιγμή κάποιος Αδόλφος, ή η ίδια η φύση, και θα δώσει λύση οδυνηρή και για τους Ινδούς που γεννάνε πολλά παιδιά και για τους Έλληνες που γεννάνε λίγα. ...Εμείς τι κάνουμε; Προτείνουμε κάποια ΕΠΙΛΟΓΗ ή όσοι γεννηθούν όλοι είναι καλά καμωμένοι. Μήπως ξεχνάμε ότι ζούμε μέσα στη φύση και δεν μπορούμε να υπερβούμε τα όριά της; Εάν δεν κάνουμε ΕΜΕΙΣ την επιλογή θα έρθει κάποια στιγμή ο Αδόλφος ή η ίδια η φύση και θα κάνουν την επιλογή με τα ΔΙΚΑ τους κριτήρια.

Κοίτα, όσον αφορά τη φύση, λέω -αν επαγγελόμαστε την επιβίωση- να εστιαστούμε κατ αρχήν στο άμεσο πρόβλημα επιβίωσης που μας θέτει: «Σταματήστε τις εκπομπές και φυτέψτε δάση ΑΜΕΣΑ! Προστατεύστε τον Αμαζόνιο και τα τοπικά δάση». Δεν ξέρω αν θα αντέξουμε τις θεομηνίες ώσπου να μας θερίσει με αρρώστειες, αν και μάλλον θα αυξάνουν κι αυτές παράλληλα. Όσο για τον Αδόλφο, όσο θα χειροτερεύουν τα πράγματα, θα τον δούμε κι αυτόν. Ίσως μάλιστα να τον βλέπουμε ήδη και να μην τον αναγνωρίζουμε. Δεν είναι όμως ένα σημαντικό πράγμα -απ το φόβο του Αδόλφου- να μη γίνουμε εμείς οι ίδιοι ο Αδόλφος;

Όλοι εμείς που αυτοαποκαλούμαστε «οικολόγοι» περηφανευόμαστε ότι μπορούμε να οικοδομήσουμε μια κοινωνία πολύ καλύτερη από τη σημερινή και καλούμε τον κόσμο να μας ακολουθήσει. Οποιαδήποτε αγράμματη γιαγιούλα όμως μπορεί να μας κολλήσει στον τοίχο με την εξής ερώτηση:
«Για πείτε μου , εσείς που παριστάνετε τους σοφούς , σ' αυτή τη νέα κοινωνία...

Πριν μπω στις επιμέρους απαντήσεις, να ξαναπώ ότι θεωρώ το πιο σημαντικό να απαντήσουμε με ΑΠΟΛΥΤΗ ΠΡΟΣΗΛΩΣΗ, χωρίς συμβιβασμό, σ’ αυτά που μας τα θέτει επιτακτικά η φύση: Το κλιματολογικό πρέπει να απαντηθεί άμεσα, το συντομότερο δυνατό. Για να γίνει αυτό, η καύση ορυκτών καυσίμων πρέπει να περιοριστεί στο ελάχιστο άμεσα. Παράλληλης κρισιμότητας θέμα είναι το θέμα της ανισότητας και της βίας, γιατί συνδέεται με το προηγούμενο. Ωστόσο, δε μπορώ να απαντήσω ΠΩΣ θα γίνουν αυτά. Δε διαθέτω ούτε τα μέσα μιας υπερδύναμης για να τα επιβάλω, ούτε τον τρόπο να μιλήσω στις καρδιές όλων των ανθρώπων και να τους πείσω να αναλάβουν όλοι μαζί την αλλαγή αυτή. Δε μπορώ ούτε καν να συγκεντρώσω αρκετούς ανθρώπους στην Ελλάδα να μιλήσουμε για Οικοκοινότητες. Τι έλεγες λοιπόν ότι υπερηφανευόμαστε εμείς οι οικολόγοι; Αυτά που μπορώ να κάνω είναι:
α. Στο μήκος της ζωής μου, να κοιτάζω, να δρω και να πορεύομαι προς τη λύση και όχι προς το πρόβλημα.
β. Να ελπίζω ότι η ίδια η πίεση της πραγματικότητας θα ωριμάσει και άλλους ανθρώπους και θα τους στρέψει προς τη λύση. Να είμαι ανοιχτός και να συμπλέω στο ποτάμι αυτών των ανθρώπων. Να προσπαθώ να δώσω περισσότερη δύναμη σ αυτό το ρεύμα, επιλέγοντας τη συλλογική δράση, γιατί δεν αρκεί «να κοιτάζω τη δουλειά μου» και να ζω μόνο εγώ «οικολογικά» και να κάνω ευχολόγια ότι όλοι θα κάνουν το ίδιο.

Όσον αφορά τα ερωτήματά σου:

- θα υπάρχει ΧΡΗΜΑ;
Που ξέρω εγώ; Δεν θεωρώ το ερώτημα κρίσιμο για την άμεση επιβίωσή μας, οπότε είναι απ’ αυτά που μπορεί να απαντηθούν στην πορεία, αν επιβιώσουμε. Φαντάζομαι πως δε θα είναι όπως τώρα πάντως, γιατί η άμεση ανταλλαγή σε τοπικό επίπεδο είναι πολύ πιο πρακτική οικονομικά, αν σταματήσει η υπερ-κατανάλωση και η εξάρτηση από τις πολυεθνικές που την προωθούν.

- θα υπάρχει ΑΤΟΜΙΚΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΓΗΣ;
Μου φαίνεται ότι μπορούμε να επιβιώσουμε και χωρίς αυτήν, και με αυτήν, με προϋπόθεση να λείψει η βία και η κυριαρχία. Αντίθετα με το Μαρξ, δεν πιστεύω ότι η ιδιοκτησία ήταν η αιτία της συγκέντρωσης εξουσίας, αλλά φαίνεται εξαιρετικά πιθανό ότι η εμφάνιση και εξάπλωση της βίας προκάλεσε την εξουσία και την ιδιοκτησία. (Σαχαρασία, καθ. Demeo)

- θα υπάρχει ΓΑΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ;
Και αυτό και τα επόμενα ερωτήματα τα θεωρώ όχι κρίσιμα για την επιβίωσή μας και άμεσα, άρα δε θα διαχωρίσω τη θέση και τη ζωή μου από μια Οικοκοινότητα επειδή έχει ή δεν έχει γάμο ή θρησκεία. Ωστόσο εμπνέομαι πάρα πολύ απ’ το παράδειγμα της τελευταίας ειρηνικής και ευτυχισμένης κοινωνίας που έχει καταγραφεί απο το Μαλινόφσκι, αυτής των νησιών Τρόμπριαντ, όπου ο γάμος υπήρχε αλλά δεν ήταν καταναγκαστικός, και λυνόταν άμεσα και χωρίς πόνο όταν δεν υπήρχε πια συναισθηματική ή ερωτική έλξη. Τα παιδιά τα αναλάμβανε ούτως ή άλλως η κοινότητα και μαθαιναν τη ζωή κυρίως μόνα τους στην παρέα των παιδιών και μάλιστα ευτυχισμένα.
Αυτό που θεωρώ λοιπόν πάρα πολύ σημαντικό για την επιβίωσή μας στο μέλλον, είναι το θέμα του πόνου των παιδιών. Δε μπορώ να φανταστώ μια υγιή κοινωνία με μέλλον, που να βασανίζει τα παιδιά της όπως κάνουμε τώρα με τον τοκετό και την «εκπαίδευση» των παιδιών. Θεωρώ ότι ο τρόπος που διαιωνίζεται η βία και η δυστυχία -που μας έχουν οδηγήσει ένα κλικ πριν την πλήρη απώλεια- είναι, ακριβώς, ο ψυχικός τραυματισμός των νεογνών μας

- θα υπάρχουν ΠΟΙΝΕΣ;
Και πάλι φιλολογικά, νομίζω ότι όσο υπάρχουν άνθρωποι διαταραγμένοι (ώσπου να μην υπάρχουν γιατί θα μεγαλώνουν όμορφα) θα πρέπει να υπάρχει τρόπος προστασίας. Αλλά θεραπευτικά, υποστηρικτικά, όχι ως εκδίκηση μιας άρρωστης κοινωνίας πάνω στους άρρωστους ή διαφορετικούς.

- θα υπάρχουν ΠΟΛΕΙΣ;
Οι πόλεις μ΄ αρέσουν πολύ! Όχι όμως όπως τις βιώνουμε, και ιδίως στην Ελλάδα. Η πόλη είναι μια εξέλιξη της κοινωνικότητας. Μια πόλη με ανθρώπινο μέγεθος, με αυτόνομη διατροφή από παραγωγή της, με αειφορική διαχείριση νερού και απορριμμάτων, με λειτουργικό εργασιακό ιστό, με εναλλακτική συγκοινωνία χωρίς καύσιμα και καυσαέρια, με συλλογική και ήπια αυτοδιαχείριση, με την άγρια φύση να εισχωρεί και να συμβιώνει με τους ανθρώπους, είναι ένα όνειρό μου. Έμπνευσή μου ήταν η «Οικοτοπία», ένα βιβλίο επιστ. φαντασίας γραμμένο στη δεκαετία του 70. Αυξάνουν οι πόλεις παγκόσμια που υιοθετούν τέτοια πρότυπα και κάνουν βήματα προς την αειφορία. Αν ρωτάς αν μπορεί να υπάρξει επιβίωση της ζωής ενώ υπάρχουν πόλεις (αειφορικές), δεν ξέρω, ελπίζω πως ναι.

- θα υπάρχουν νόμιμες και παράνομες ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ;
Δε βλέπω πρόβλημα με την πίστη σε μια άλλη δύναμη. Βλέπω πρόβλημα με την εκμετάλλευση της πίστης των ανθρώπων για εξουσιαστικούς σκοπούς. Αλλά κι αυτό δεν το βλέπω σαν φλέγον και άμεσο ζήτημα πριν προχωρήσουμε σε οτιδήποτε. Ας μην ξεχνάμε ότι η συνολική αλλαγή του τρόπου ζωής της ανθρωπότητας μπορεί μονάχα να γίνει μέσα σε γενιές. Πού να ξέρω πού θα θέλουν να πιστεύουν οι άνθρωποι που υποθετικά θα έχουν μεγαλώσει σε πιο υγιές και υποστηρικτικό περιβάλλον, σε μεγαλύτερη αρμονία με τη φύση; Ή, πώς θα πιστεύουμε αν το πέρασμα αυτό γίνει για τους περισσότερους σε σκληρές συνθήκες επιβίωσης απο χτυπήματα της φύσης που έχουμε προκαλέσει;

- θα υπάρχει ΕΥΘΑΝΑΣΙΑ;
Ελπίζω πως όχι! Ξέρω ότι μιλάς για 'ξεσκάρτεμα' των παιδιών. Ποιός γονιός θα θέλει να σκοτώσει το παιδί του; Ελπίζω να μη φέρει η ζωή κανέναν πια στη θέση κάποιων κινέζων αγροτών για παράδειγμα που σκοτώνουν τα μωρά κοριτσάκια τους γιατί θεωρούν ότι έχουν μικρότερη επιβιωτική αξία! Όσο για την 'ευγονική' είναι κι αυτό όπως σου έχω πει ένας εφιάλτης μου, κι ελπίζω να μην υπάρξουν οι συνθήκες όπου αυτό θα το θεωρήσει μια κοινωνία ως αναγκαιότητα.

- θα υπάρχουν ΚΡΑΤΗ;
Εμένα μ’ αρέσουν οι χαλαρές συνομοσπονδίες κοινοτήτων και πόλεων, σε μια κοινωνία χωρίς πολέμους.

- πώς θα εκλέγονται οι ηγέτες;
Κατά τη βούληση των κοινωνιών τους, αν βέβαια και όποτε πραγματικά χρειάζονται. Ανάμεσα στις οικοκοινότητες, το πιο επιθυμητό μοντέλο διαχείρισης δείχνει να είναι η άμεση δημοκρατία, με επιδίωξη ομοφωνίας. Αν κατακτηθεί αυτό το επίπεδο, «ηγέτης» είναι ένας κουραστικός ρόλος, που σημαίνει μάλλον «υπεύθυνος επί έργω». Δηλαδή, με συγκεκριμένη αρμοδιότητα και ώσπου να τελειώσει το έργο που ανάλαβε δίπλα σε άλλους «υπεύθυνους επί έργω». Οι Πράσινοι έχουν δουλέψει πολύ με τέτοιο σύστημα και έχουν πετύχει αποτελέσματα. Όταν δεν υπάρχει πόλεμος ή κρίση, δε φαίνεται αναγκαία η λήψη αποφάσεων από έναν και κατά συνέπεια για συγκεντρωτική εξουσία.

- πότε θα επιτρέπεται η χρήση ΜΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ πηγών ενέργειας;
Φαντάζομαι ώσπου να μπορούν να εφαρμοστούν παντού μόνο οι ανανεώσιμες πηγές. (Αυτή ήταν ερώτηση παγίδα) :)

- ποιές εκτάσεις θα είναι για τον άνθρωπο και ποιές θα αφεθούν ανέγγιχτες για τα υπόλοιπα πλάσματα;
Όταν βρεθούμε θα πάρω ένα χάρτη να στις δείξω :)

- πόσοι άνθρωποι θα κατοικούν στη Γή; (ή ΠΟΣΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΧΩΡΑΝΕ ΣΤΗ ΓΗ;)
Άγνωστο.

- σε ποιες περιπτώσεις θα επιτρέπεται ο άνθρωπος να ΜΕΙΩΝΕΙ την βιοποικιλότητα;
Το «επιτρέπεται» προϋποθέτει κάποιον που θα φτιάξει πλανητικούς νόμους; Ποιός; Το ίδιο το νόημα της Αειφορίας είναι η υποστήριξη και η διευκόλυνση του εμπλουτισμού της βιοποικιλότητας.

- πώς θα αποφύγετε τον ΥΠΕΡΠΛΗΘΥΣΜΟ;
Το ξαναέθεσες, το απάντησα.

- η βιοποικιλότητα είναι ΑΥΤΟΣΚΟΠΟΣ ή ΕΡΓΑΛΕΙΟ για να επιτύχουμε την ανθρώπινη ευδαιμονία;
Η ερώτηση επιεικώς δε βγάζει νόημα, αλλά την καταλαβαίνω επειδή έχουμε ήδη ανταλλάξει απόψεις. Γι αυτό, και πάλι σε φιλοσοφικό επίπεδο, θα πω ότι μου φαίνεται ότι όλη η φύση παρουσιάζει κάποιες εξελικτικές τάσεις. Μιά είναι προς το περίπλοκο, το πολυποίκιλο, τη λεπτομέρεια. Μια άλλη δείχνει να είναι πέρα από την επιβίωση, προς την έλλειψη του πόνου, προς την ομορφιά και την ευδαιμονία. Το δικό μου ερώτημα είναι: θεωρείς τα φιλοσοφικά αυτά θέματα σημεία διαχωρισμού μεταξύ μας ή ανάμεσα σε μας και κάποιους θεατές; Γιατί;

- εμείς που δεν έχουμε οικολογικές ευαισθησίες είμαστε φίλοι ή εχθροί σας;
Η ερώτηση προϋποθέτει πόλεμο. Είμαστε σε πόλεμο τώρα και για την οικολογία;

Μόλις μας θέσουν αυτά τα ερωτήματα θα αντιμετωπίσουμε ΤΟ ΧΑΟΣ! Μέσα στο οικολογικό κίνημα υπάρχει ποικιλία απαντήσεων στα ερωτήματα αυτά. Δεν έχουν ανιχνευθεί πόσα ιδεολογικά ΡΕΥΜΑΤΑ υπάρχουν.
Κανείς δεν ξέρει ποιοι άλλοι ανήκουν στο ΙΔΙΟ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟ ΡΕΥΜΑ με αυτόν. Δεν έχουν δοθεί ΟΝΟΜΑΤΑ στα ιδεολογικά ρεύματα. Όσα ρεύματα διαθέτουν κάποιο Μέσο Ενημέρωσης δεν είναι σίγουρο ότι θα πρόβαλλαν και τις απόψεις των άλλων.

Δε βλέπω καν ανάγκη διαχωρισμού σε ιδεολογικά ρεύματα και αντίπαλες παρατάξεις. Πάνω απ τα μισά σου ερωτήματα δεν τα βρίσκω σημαντικά και κρίσιμα για την επιβίωση, ούτε καν για συζήτηση αυτή τη στιγμή. Κατά την άποψή μου προέχει να βρούμε τι κοινά θα μπορούσαμε να μοιραστούμε, για να ξεφύγουμε απ τον πόλεμο μεταξύ μας, και από τον αυτισμό μας.

- ...Αυτό που ακούγεται πιο ρεαλιστικό είναι μέσα από βραχυχρόνιες συζητήσεις να καθορίσουμε τι θέλουμε και ύστερα να προσπαθήσουμε να πάρουμε την εξουσία. Ύστερα θα έχουμε την άνεση βλέποντας σε πραγματικές συνθήκες (και όχι σε προσομοίωση) τα προβλήματα να τα λύνουμε. Άλλωστε και ο «μεγάλος ασθενής» (ο καπιταλισμός) δεν δοκιμάσθηκε πρώτα σε πειραματικές κοινότητες. Έσφαξε τους φεουδάρχες εν μια νυκτί στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη Γαλλία γύρω στο 1789, πήρε την εξουσία και από τότε συνεχώς πειραματίζεται και αυτοβελτιώνεται.

Δε με εμπνέει καθόλου ο τρόπος που εδραιώθηκε ο καπιταλισμός, ούτε και ο κομμουνισμός. Δεν αναζητώ καμμιά άλλη εξουσία από αυτήν του να αποφασίζω μόνος μου και μαζί με τους ανθρώπους που αισθάνομαι ως οικογένειά μου, για τη ζωή και την αυτοδιάθεσή μας. Δεν περιμένω ότι μια βίαιη «οικολογική επανάσταση» θα έλυνε περισσότερα προβλήματα απ όσα θα δημιουργούσε. Το βασικό ερώτημα, που ούτε σου πέρασε απ το νου να ρωτήσεις, είναι: ΠΩΣ ΘΑ ΜΠΟΡΕΣΟΥΜΕ ΝΑ ΒΡΟΥΜΕ ΕΙΡΗΝΗ ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΣ ΚΑΙ ΜΕ ΤΗ ΦΥΣΗ. Δε βλέπω τρόπο να ειρηνεύσουμε με τη φύση, αν δεν το καταφέρουμε μεταξύ μας.

Να αναλυτικότερα άλλα ερωτήματα που θεωρώ πολύ σημαντικά και δεν τα συζητάς:

-Πως θα μάθουμε να επιλύουμε ειρηνικά και συναινετικά τα μεταξύ μας προβλήματα αντί να αντιμαχόμαστε; Πως θα μπορέσουμε να εκδηλώνουμε φροντίδα και ενδιαφέρον ο ένας για τον άλλον, ιδιαίτερα σε στιγμές κρίσης;
-Πως θα μάθουμε να ανεχόμαστε και να στηρίζουμε το διαφορετικό απο μας, δηλαδή τη συλλογική μας βιοποικιλότητα;
-Πως θα μάθουμε να μην παρεμβαίνουμε στην ευκαιρία που δίνει η φύση στο κάθε πλάσμα αντί να προσπαθούμε να ρυθμίσουμε εμείς τον τρόπο που λειτουργεί η φύση;
-Και για να πετύχουμε μακροχρόνια τα προηγούμενα, πως θα μάθουμε να μη βασανίζουμε τα παιδιά μας, ώστε να σταματήσουμε τη διαιώνιση της βίας και της κυριαρχίας; Πως θα πάρουμε τον εφιάλτη και τον πόνο απο τα παιδιά, που τα τρομάζουν και τα κάνουν να «βγάζουν αγκάθια» μεγαλώνοντας;
-Πως θα μάθουμε να κάνουμε περισσότερες ειλικρινείς ερωτήσεις και λιγότερες επεμβάσεις; Να σταθούμε δηλαδή ως μαθητές απέναντι στη ζωή, και όχι ως αυθεντίες και «διορθωτές» της;
-Πως θα μάθουμε τι είναι αυτή η ολότητα του οργανισμού μας, πώς τη χάνουμε όταν αρρωσταίνουμε και πώς να την επαναφέρουμε όταν προσπαθούμε να θεραπευθούμε;
-Πώς θα βρούμε το δρόμο προς αυτό το «θαύμα» της ζωής, το θείο κομμάτι των ζωντανών πλασμάτων, χωρίς να σκοτώνουμε ο ένας τον άλλον για το ποιός μονοπωλεί την «αλήθεια»;